Gjurmët e së kaluarës

Të mitë janë nga jugu. Jovanoviqët. Thonë, kanë lindur në Selac, edhe babai, edhe gjyshi, edhe katragjyshi... Kurrë nuk kam qenë. E më thërriste. Më kujtohet kur babai më foli për herë të parë për rrënjët tona, për livadhin e gjelbër, për kalin dhe përroin i cili e ndante kullosën përgjysmë. E ende e ndan, secili lum është zemërgjerë dhe ia shuan etjen secilit që pi ujë nga ai. Nuk di për përkatësi e as që mund të kapet apo të përvetësohet. Në çdo anë e presin me dëshirë duke mos pyetur se ku ka qenë deri atëherë, kah ka rrjedhur, kujt ia ka shuar etjen. Edhe sot e kësaj dite ëndërroj se si hapëroj livadhit deri tek ai lum dhe se si i laj sytë me ujin e tij. Shkel mbi tokën mbi të cilën 60 vjet më parë ka shkelur një tjetër Verkë. Verka nga Plemetini. Nëna e babait tim. Emër i mirë, thonë.

0
1221

Të mitë janë nga jugu. Jovanoviqët. Thonë, kanë lindur në Selac, edhe babai, edhe gjyshi, edhe katragjyshi… Kurrë nuk kam qenë. E më thërriste. Më kujtohet kur babai më foli për herë të parë për rrënjët tona, për livadhin e gjelbër, për kalin dhe përroin i cili e ndante kullosën përgjysmë. E ende e ndan, secili lum është zemërgjerë dhe ia shuan etjen secilit që pi ujë nga ai. Nuk di për përkatësi e as që mund të kapet apo të përvetësohet. Në çdo anë e presin me dëshirë duke mos pyetur se ku ka qenë deri atëherë, kah ka rrjedhur, kujt ia ka shuar etjen. Edhe sot e kësaj dite ëndërroj se si hapëroj livadhit deri tek ai lum dhe se si i laj sytë me ujin e tij. Shkel mbi tokën mbi të cilën 60 vjet më parë ka shkelur një tjetër Verkë. Verka nga Plemetini. Nëna e babait tim. Emër i mirë, thonë.

Ndoshta kam qenë 4 apo ndoshta 5 vjeçe kur thashë „dua të shkoj në Selac.“ „Po të shpie atje,“ tha Darko, dhe i bëmë disa xhiro me veturë, duke mos u larguar as edhe një metër nga Leposaviqi. „Ja, ishim“… Darko ndoshta jo, por unë në atë veturë e pashë edhe livadhin, edhe lumin, edhe kalin, edhe dyshemenë e dheut të kuzhinës së vogël, edhe stufën me dru ku piqej buka e misrit, edhe gjyshen Ruzhë ulur në shkamin e saj me çomagë. Edhe kur xhaxhallarët e kujtonin me melankoli Selacin, unë bëhesha sikur e dija, se e kam parë dhe i kam ndier aromën.

Edhe babai im u largua herët nga fshati. Shtëpia e radhës – Stantërg, mandej Mitrovicë. Po, Mitrovica, një e vetme, Mitrovica e pandarë. Ka jetuar në jug të lumit Ibër, kemi pasur shtëpi. As atë nuk e kam parë, e jetë o jetë. Nuk e njoh atë qytet të ri në jug që të mund të kërkojë çfarëdo në të. E lëre më shtëpinë e cila kushedi sa forma e sa ngjyra i ka ndërruar këto 15 vjet. Edhe shtëpitë, si lumenjtë, janë zemërgjera. I ofrojnë ngrohtësi secilit që prej tyre di të bëjë shtëpi. Njerëzit e bëjnë shtëpinë, kurse tullat vetëm ndërtesën.

Edhe ne e bëmë shtëpinë tonë. Sa nuk mund të bëhej më në veri. Dhe shqipja e rrallë që mund të dëgjohej në Leposaviq deri më 17 mars të këtij viti ka qenë shqipja e babait dhe xhaxhait tim. Përshëndetja dhe kthimi i hareshëm i përshëndetjes në mëngjes. Jo më. Në varrim xhaxhait i erdhi Hajdari. Një mik i vjetër. Fqinji i parë prej asaj Mitrovice. Edhe toka, si shtëpia, është zemërgjerë, gjithmonë pranon atë që mbillet në të.

Mbetet pyetja – çka atëherë kur nuk ke ikur, e dëshiron të kthehesh? Kur nuk ke qenë kurrë, por e ndjen që duhet të kthehesh? Kur atje asgjë më nuk është e jotja, e prapëseprapë të thërret? Çka je atëherë? I kthyer? Jo. Kalimtar? Assesi. Turist? E jetë o jetë, turist…